Aktualności

Ryż – zboże numer 3 na świecie

Najważniejszymi roślinami żywieniowymi świata są zboża.
Świadczy o tym udział powierzchni ich zasiewów w ogólnej powierzchni gruntów ornych na świecie sięgający 50%.  

Do grupy zbóż zalicza się: pszenicę, ryż, kukurydzę oraz żyto, owies, jęczmień, proso i sorgo.
Globalna produkcja zbóż przekracza 2,5 mld ton. Największym producentem zbóż są Chiny produkujące ponad 500 mln ton. Kolejne miejsca zajmują Stany Zjednoczone (prawie 450 mln ton) oraz kraje Unii Europejskiej (ok. 320 mln ton).

Zgodnie z danymi FAO najwięcej na świecie produkuje się kukurydzy, której zbiory sięgają 1.030 mln ton. Następne w kolejności są: pszenica (ca 720 mln ton) oraz ryż (ponad 500 mln ton).
Liderem w produkcji kukurydzy są USA, pszenicy kraje UE, a ryżu Chiny.

 
Dzisiejszy artykuł poświęcimy uprawie ryżu. Stanowi on podstawę pożywienia dla niemal połowy ludności świata. W naszym regionie nie odgrywa tak podstawowej roli, ale jest bardzo popularny.
Uprawie ryżu sprzyja klimat monsunowy. Dlatego też około 90% jego światowej produkcji wytwarzana jest w Azji Środkowo-Wschodniej. Liderem są Chiny. Państwo Środka wytwarza około 140 mln ton tego zboża. Drugą pozycję zajmują Indie z produkcją rzędu 100-110 mln ton, a trzecią Indonezja 45 mln ton.  Kolejne miejsca okupują również kraje azjatyckie: Indonezja, Bangladesz, Wietnam, Tajlandia, Filipiny oraz Japonia.
Jak ważną uprawą jest ryż w tym regionie świadczy przykład Bangladeszu, gdzie zboże to zajmuje około 80% powierzchni całego krajowego areału upraw.
Z państw z innych kontynentów w czołówce mieści się Brazylia.
Kraje Unii Europejskiej produkują ok. 2,5 mln ton ryżu. Uprawiany jest w 10 krajach głównie na południu UE: we Włoszech, Grecji i Hiszpanii.

Zupełnie inaczej prezentuje się ranking państw osiągających najwyższe plony ryżu. Tu bezsprzecznym liderem jest Australia (ponad 10 t/ha), Egipt, Hiszpania (7,5 t/ha), Włochy (6,2 t/ha) i dalej Stany Zjednoczone, Korea Południowa, Chiny oraz Japonia. Średni światowy poziom plonów wynosi 3,8 t/ha.
Istnieją dwie podstawowe odmiany ryżu:
- ryż suchy (górski) uprawiany bez nawadniania, zwykle na obszarach wyżynnych (do 2000 m n.p.m.), 
- ryż mokry (nizinny), którego poletka osusza się na zbiory.

Ryż mokry wymaga wysokiej temperatury w ciągu całego okresu wzrostu oraz dobrych gleb, najlepiej słabo przepuszczalnych, co ułatwia utrzymanie wody na polach. Jest rośliną wodolubną i przez większą część okresu wegetacyjnego musi rosnąć w płytkiej wodzie, dlatego też najczęściej uprawia się go w deltach rzek i w dolinach.
W Azji głównymi geograficznymi regionami upraw ryżu są: delta Gangesu i Brahmaputry oraz wschodnia część Niziny Gangesu, Nizina Indu, dolina Jangcy, Nizina Chińska, Góry Południowochińskie.
W Afryce ryż uprawiany jest w deltach Nilu i Nigru oraz na Madagaskarze.
W Ameryce Północnej znaczące uprawy znajdują się na pograniczu Meksyku i Stanów Zjednoczonych oraz w stanie Arkansas. Natomiast w Ameryce Południowej w południowej Brazylii – na wschód od rzeki Parana oraz w Kolumbii.
W Europie zboże to uprawia się na Nizinie Padańskiej we Włoszech, w delcie Rodanu we Francji oraz nad Gwadalkiwirem w Hiszpanii.
W krajach Azji Środkowo-Południowej w celu uniezależnienia upraw od wielkości opadów, uprawiany jest na terenach zalewanych na głębokość 15-30 cm. Poziom wody jest stopniowo obniżany w miarę przekwitania rośliny.
Ryż górski nie ma tak wysokich wymagań zarówno co do temperatur, jak i wody. Dlatego można go uprawiać na terenach nie zalewanych wodą. Wymaga jednak dość wilgotnego klimatu.
W zależności od odmiany ryż potrzebuje 3-9 miesięcy, aby dojrzał do zbiorów.
Dzięki temu w regionach o bardzo długim okresie wegetacyjnym możliwe są zbiory tego ziarna nawet 3 razy w roku.

A oto fragmenty wspaniałego opisu uprawy ryżu na Bali zamieszczonego  na stronie Madame Edith (https://madameedith.com/podroze/jak-rosnie-ryz/).

„Bali. Upał. Wilgotność 90%. Duchota, jakiej nie spotkacie na kontynencie europejskim. Do tego żar lejący się z nieba. Toż to niemal sam równik! Praca w takich warunkach nie należy do przyjemności nawet w klimatyzowanym biurze. A co dopiero na polu, po którym chodzi się po kostki, a często nawet do kolan w błocie.
Ryż to wymagająca roślina. Musi mieć wilgotno i ciepło. Do jego kwitnienia niezbędna temperatura to 22-30°C, a do dojrzewania 20 °C – tak temperatura musi się utrzymywać zwykle przez 2-3 miesiące, w zależności od gatunku i długości procesu. Ryż lubi podłoże gliniaste – takie, które można łatwo formować w tarasy i które trzyma wodę. Skoro lubi ciepło, to jest uprawiany w strefie klimatu tropikalnego – na zboczach gór, ale i na terenach płaskich – m.in. w deltach rzek.
Zacznijmy od tego, że nasiona ryży wysiewa się, a po 25-50 dniach siewki przesadza na pola, gdzie rośliny rosną zanurzone w wodzie do głębokości 5-10 cm. To bardzo ciężka praca, gdyż w momencie przesadzania ryżowe poletka już są zalane wodą. A skoro gleba jest gliniasta, to woda robi się szybko mętna. W poletkach bardzo często można spotkać węże! Tak, dobrze czytacie. WHO uważa, że w rejonach tropikalnych, jak Bali, praca na polach ryżowych niesie największe ryzyko.
W wodzie pływa kobra plująca (mierząca po ok. 1,5 metra długości), jak i kobra królewska (mierząca ponad 4 m długości). Popularny jest też jadowity niemrawiec pospolity (dochodzący do 90 cm). Można spotkać także wiele niejadowitych gatunków pytona. Pewnie zastanawiacie się co robią tam węże? Otóż żywią się gryzoniami, ptakami i żabami, które także upatrzyły sobie poletka ryżowe i postanowiły w nich się osiedlić. Z powodu wybicia wielu węży, nawet w celu konsumpcji, ekosystem ryżowych poletek został zachwiany i bywa, że gryzonie niszczą plony.
Na Bali, jak i w wielu miejscach w Indonezji czy też w Japonii, najbardziej popularna metoda to tarasowanie pól ryżowych i tworzenie małych poletek usytuowanych jedno pod drugim. Pola zasilane są bez przerwy w czystą wodę, która przelewa się przez nie (mały strumyk z boku tarasu).
Po posadzeniu ryż rośnie przez 2-3 miesiące, ale nie myślcie, że zostawia się go samego sobie. Cały czas trzeba o niego dbać, bo w takim klimacie bardzo szybko zaczynają rozprzestrzeniać się chwasty. Rolnicy chodzą po polu z małą maczetą w kształcie wąskiego księżyca i wyrywają nieproszonych intruzów.
Dodatkowo zdarza się, że poletka, pod wpływem ciągle przemieszczającej się wody, są podmywane. Wówczas trzeba je naprawiać.
Na około 2 tygodnie przez zbiorami spuszcza się wodę z poletek. Dopiero kiedy ryż podeschnie i przybierze żółty odcień zaczynają się zbiory. Uczestniczą w nich całe wspólnoty. Bo na Bali jednego pola nie uprawia jedna rodzina, a pomagają im ludzie z okolicy. A jako, że ryż na poszczególnych poletkach znajduje się w różnym stadium wzrostu, to rolnicy przemieszczają się z pola na pole. Nie ma żniw w jednym terminie, tak jak w Polsce. Tu żniwa trwają praktycznie cały rok, a na jednym polu w ciągu roku jest od 3 nawet do 4 zbiorów. Ryż zbiera się ręcznie, gdyż na małe tarasy nie wjechałaby żadna maszyna.”

Wasze komentarze (0)

dodaj komentarz

Nick*
Treść*
Oświadczam, że zapoznałem się z regulaminem dodawania komentarzy.

Przepisz kod z obrazka:

* Pola wymagane

dodaj odpowiedź:

Nick*
Treść*
Oświadczam, że zapoznałem sie z regulaminem dodawania komentarzy.

Przepisz kod z obrazka: