Inne

Kalendarium żniw na świecie

Większość z nas wie, kiedy trwają żniwa. Oczywiście jest to w lecie, w lipcu i sierpniu. W kraju żniwa kojarzymy powszechnie ze zbiorami zbóż, a przede wszystkim pszenicy. Jednak gdybyśmy zadali to pytanie Chińczykowi, Australijczykowi czy Brazylijczykowi, informując ich jednocześnie, że dla większości Polaków czasem żniw są lipiec i sierpień, byliby zdumieni.
Po pierwsze nie w tym okresie.
Po drugie przecież żniwa to nie tylko pszenica, lecz np. ryż lub soja.
Po trzecie żniwa, czyli zbiory, w niektórych krajach trwają nieprzerwanie przez wiele miesięcy, a w wielu innych odbywają się dwu, a nawet trzykrotne w ciągu roku.  
Często zapominamy, że pory roku na półkulach północnej i południowej są biegunowo odwrócone. U nas na półkuli północnej lato, a u nich na półkuli południowej zima. Tam wiosna, u nas jesień. I tak z każdą porą roku.
Przykładowo w Australii zimę mają w lipcu i sierpniu, a lato w styczniu i lutym.
Pory roku w tym kraju:
- wiosna:    wrzesień - listopad,
- lato:     grudzień – luty,
- jesień:     marzec – maj,
- zima:     czerwiec – sierpień.
Dotyczy to też innych krajów półkuli południowej, czyli krajów Ameryki Południowej (przykładowo Brazylii, Argentyny, Chile) i Afryki na południe od równika (przykładowo RPA, Angoli, Mozambiku).
To jest jednak taki zgrubny podział.
Pora roku, w której mamy zbiory jest zdeterminowana strefą klimatyczną, w której jest położony region.
Wracając do przykładu Australii mamy tu aż sześć stref: równikową, zwrotnikową, podzwrotnikową, pustynną, stepową i umiarkowaną. Zrozumiałe, że w strefach: zwrotnikowej, równikowej, czy umiarkowanej uprawiane są inne rośliny, a co za tym idzie zbiory są przeprowadzane w innych porach roku.
Do tego każdy autochton może inaczej odbierać hasło żniwa. Nam się kojarzą ze żniwami zbóż, kukurydzy czy rzepaku. Dla Chińczyka głównie z ryżem. Dla Brazylijczyka, czy Argentyńczyka z soją. Z kolei dla Amerykanina w zależności od tego, w której części kraju mieszka, z kukurydzą, soją lub pszenicą. Zawsze czynnikiem determinującym i wyznacznikiem jest najpopularniejsza uprawa w regionie. 
Do tego niektóre nacje, jak np. Hindusi czy Wietnamczycy mogą w ogóle być zaskoczeni pytaniem, w jakich miesiącach są u nich żniwa, bo mają je dwu-, a nawet trzykrotnie w roku kalendarzowym, czyli prawie bezustannie.

W celu względnie jasnego i przejrzystego zaprezentowania tematu ograniczymy się do omówienia terminów zbiorów czterech reprezentantów światowych upraw:
- pszenicy,
- ryżu,
- kukurydzy,
- soi,
 na przykładzie 12 wybranych krajów reprezentujących 6 kontynentów:
- Europę – UE, Rosja i Ukraina,
- Azję – Chiny i Indie,
- Amerykę Północną – Stany Zjednoczone i Kanada,
- Amerykę Południową – Brazylia i Argentyna,
- Afrykę – Nigeria i Republika Południowej Afryki,
- Australię – Australia.
Dlaczego jako reprezentanci światowych upraw wybrane zostały akurat te cztery rośliny?
Otóż trzy pierwsze z nich: pszenica, ryż i kukurydza należą do grupy zbóż, a jak ważna jest to grupa świadczy udział jej zasiewów w ogólnej powierzchni gruntów ornych na świecie sięgający 50%.
Globalna produkcja zbóż przekracza 2,5 mld ton. Największym producentem zbóż są Chiny produkujące ponad 500 mln ton. Kolejne miejsca zajmują Stany Zjednoczone (prawie 450 mln ton) oraz kraje Unii Europejskiej (ok. 320 mln ton).
Zgodnie z danymi FAO najwięcej na świecie produkuje się kukurydzy, której zbiory sięgają 1.030 mln ton. Następne w kolejności są pszenica (ca 720 mln ton) oraz ryż (ponad 500 mln ton).
Czwarta z wybranych upraw, czyli soja, jest przedstawicielem grupy roślin oleistych. Najważniejszą z nich. Jej  udział wynosi ok. 60% łącznej globalnej produkcji wszystkich roślin oleistych.
Ponadto każda z tych roślin jest uprawiana na każdym z sześciu kontynentów.
A dlaczego akurat te kraje?
Należą one do grupy krajów największych, z najbardziej rozwiniętymi gospodarkami (grupa G-20) lub mają duże znaczenie dla rynków światowych ze względu na wielkość produkcji rolnej i udział w globalnym handlu płodami rolnymi.

Pszenica.

Pszenica należy do jednej z najstarszych upraw w naszej historii. Znaleziono dowody na to, że była uprawiana już 11 tysięcy lat temu w dorzeczu Nilu i w Mezopotamii.
W Polsce żniwa zazwyczaj trwają od połowy czerwca do połowy sierpnia i dzielą się na dwie części. Najpierw mamy małe żniwa, które zaczynają się w okresie czerwiec-lipiec. W ich trakcie zbierane są jęczmień ozimy i rzepak. W drugiej połowie lipca zaczynają się duże żniwa, podczas których zbiera się pozostałe zboża, tj. pszenicę, jęczmień jary, owies i żyto.
Zanim jeszcze u nas zaczyna się myśleć o żniwach, na półkuli południowej w Argentynie już trwa wysiew pszenicy – od maja, aż do sierpnia. Pszenica w tym kraju zbierana jest od listopada do stycznia.
W Brazylii pszenicę wysiewa się również przez 4 miesiące w okresie kwiecień – lipiec, a zbiory trwają aż pięć miesięcy. Zaczynają się w sierpniu, a kończą w grudniu.
W Australii koszenie pszenicy podobnie jak w Brazylii trwa przez 5 miesięcy, z tym że żniwa zaczynają się w październiku, a kończą dopiero w lutym.
Na diagramie prezentujemy kalendarz zbiorów pszenicy w wybranych dwunastu krajach z sześciu kontynentów na obu półkulach.

Kalendarium zbiorów pszenicy w wybranych krajach półkuli północnej i półkuli południowej. 

Możemy zaobserwować ciekawe zjawisko. Otóż zbiory pszenicy na świecie trwają bezustannie. Nie ma takiego miesiąca, w którym gdzieś na świecie nie trwałoby akurat koszenie pszenicy.
Najdłużej trwają żniwa pszenicy w Brazylii, bo aż przez 5 miesięcy – sierpnia do grudnia. W Chinach niewiele krócej, gdyż pszenicę ozimą kosi się tam w maju i czerwcu, a pszenicę jarą w lipcu i sierpniu. Tym samym żniwa pszenicy w Chinach trwają nieprzerwanie przez 4 miesiące.

Ryż.

Ryż podobnie jak pszenica należy do najstarszych upraw. Naukowcy znaleźli dowody potwierdzające, że w Chinach był uprawiany już przed 10 tysiącami lat.
Uprawie ryżu sprzyja klimat monsunowy. Dlatego też około 90% jego światowej produkcji wytwarzana jest w Azji Środkowo-Wschodniej
Istnieją dwie podstawowe odmiany ryżu:
- ryż suchy (górski) uprawiany bez nawadniania, zwykle na obszarach wyżynnych (do 2000 m n.p.m.), 
- ryż mokry (nizinny), którego poletka osusza się na zbiory.
Z uprawy ryżu słyną przede wszystkim Chiny. Żniwa ryżowe trwają tam bardzo długo, bo w kolejnych regionach bez przerwy od czerwca do grudnia. Odbywają się w trzech etapach. Główny zbiór ma miejsce w sierpniu i wrześniu. Daje on wolumen mniej więcej 50% całych zbiorów. Dwa pozostałe zbiory: wczesny w czerwcu i lipcu oraz późny od października do grudnia dają po ca 25% produkcji rocznej.
Bardzo długo trwają również żniwa ryżu w Brazylii, bo od stycznia do końca maja.
Przykładem kraju, w którym żniwa ryżowe prowadzone są dwukrotnie w roku i do tego w różnych jego porach są Indie. Zbiory w okresie „Kharif” odbywają się w trzech ostatnich miesiącach roku, a w sezonie „Rabi” na wiosnę, tj. w okresie od marca do czerwca. Oba sezony szerzej opisane są w przypisach pod poniższym diagramem prezentującym kalendarium zbiorów ryżu na świecie.

Kalendarium zbiorów ryżu w wybranych krajach półkuli północnej i półkuli południowej. 

*) W Indiach mamy dwa sezony upraw roślin: monsunowy w porze deszczowej „Kharif” i w porze suchej „Rabi”.  Sezon „Kharif” zwyczajowo zaczyna się w czerwcu, a kończy w październiku, ale w zależności od regionu, rodzaju uprawy i aktualnej pogody może zacząć się już maju, a kończyć nawet w styczniu. Rośliny kharif zazwyczaj wysiewa się z początkiem południowo-zachodnich deszczów monsunowych, a zbiera w końcówce sezonu monsunowego, czyli w październiku i listopadzie. 
**) Sezon „Rabi” zwyczajowo trwa od listopada do maja. Rośliny rabi zazwyczaj wysiewa się w listopadzie natychmiast po zakończeniu deszczów monsunowych, a zbiera w kwietniu i maju. Rozwijają się w porze suchej, w której opady deszczu są najczęściej bardzo słabe. Dlatego uprawy te czerpią wilgoć z gleby nasyconej wodą w czasie obfitych opadów w porze deszczowej lub nawadniane są sztucznie. Większe deszcze w sezonie „Rabi” są bardzo niekorzystne dla upraw rabi, ale bardzo pożądane dla upraw roślin kharif. W Indiach podstawową rośliną rabi jest pszenica. Inne to jęczmień, sezam, gorczyca, groszek. Groszek dojrzewa najszybciej, stąd jako nowalijka dosłownie zalewa targowiska w kraju począwszy już od stycznia (szczyt zbiorów w lutym). 

Identycznie, jak w przypadku pszenicy, żniwa ryżu na świecie trwają bez przerwy. W każdym miesiącu roku możemy wskazać jakiś region, w którym akurat miejscowi rolnicy pracują przy zbiorach tego zboża.

Kukurydza.
Znana jest od ponad 7 tysięcy lat. Najstarsze odkrycia archeologiczne  potwierdzające jej uprawę pochodzą właśnie z tej epoki z terenów obecnego centralnego Meksyku. Od lat jest najpopularniejszą rośliną uprawianą na świecie.

W przypadku terminów zbiorów kukurydzy mamy do czynienia niemal z idealnym rozgraniczeniem w przypadku krajów położonych na północ i na południe od równika.

W krajach półkuli południowej zbiory kukurydzy prowadzone są w pierwszym półroczu, natomiast w krajach półkuli północnej w drugim półroczu roku kalendarzowego. Jedynym wyjątkiem są tu Indie, gdzie żniwa kukurydziane odbywają się dwa razy w roku: na jesieni (w sezonie monsunowym „Kharif”) i na wiosnę (w sezonie suchym „Rabi”).

Kalendarium zbiorów kukurydzy w wybranych krajach półkuli północnej i półkuli południowej.

*) sezon „Kharif” oraz sezon „Rabi” zostały omówione przy tabeli „Kalendarium zbiorów ryżu …”

I zwróćmy uwagę, że identycznie, jak w przypadku pszenicy oraz ryżu, żniwa kukurydzy na świecie trwają bez przerwy. W każdym miesiącu roku gdzieś na świecie zbiera się jej nasiona.
Jeszcze jedna charakterystyczna cecha zbiorów kukurydzy na świecie. Najdłużej wśród czołowych jej producentów trwają one w Brazylii. Pierwsze żniwa kukurydziane trwają w Brazylii przez całe pierwsze półrocze. Jeszcze w trakcie pierwszego zbioru, bo już w maju rozpoczyna się drugi zbiór, który kończy się dopiero w październiku. W ten sposób zbiory kukurydzy w Brazylii trwają nieprzerwanie przez pełne pierwsze trzy kwartały roku kalendarzowego.

Soja.

Ojczyzną soi są Chiny. Jest tam uprawiana od ponad 3 tysięcy lat. Obecnie w Państwie Środka produkowane jest ok. 17 mln ton tych nasion.

Kalendarium zbiorów soi w wybranych krajach półkuli północnej i półkuli południowej. 

Soja jest jedyną z upraw omawianych w tym artykule, w przypadku której można podać jeden miesiąc, kiedy w żadnym z 12 krajów nie ma jej żniw. Jest to lipiec. Zbiory soi na półkuli północnej przebiegają w drugim półroczu, natomiast w krajach półkuli południowej w pierwszym półroczu. I nie ma tu żadnego wyjątku, jak przypadku uprawy ryżu, gdzie w Indiach, czyli w kraju półkuli północnej, zbiory są przeprowadzane zarówno w pierwszym (w sezonie „rabi”), jak i w drugim półroczu (w sezonie „kharif”).

Wietnam - kraj ze żniwami bezustannymi.

W grupie 30 najbardziej znaczących rolniczo krajów na świecie jest jeden, w którym żniwa soi, kukurydzy i ryżu trwają przez cały rok. Krajem tym jest Wietnam.

Soja w Wietnamie uprawiana jest w dwóch sezonach:
- zimowo-wiosennym – w którym zbiory trwają od grudnia do lipca, natomiast siew odbywa się w okresie wrzesień-listopad,
- letnio-jesiennym – zbiory trwają od lipca do grudnia, a siew przez całe pierwsze półrocze roku kalendarzowego, tj. od początku stycznia, aż do końca czerwca.

Jeszcze ciekawsza sytuacja ma miejsce w przypadku uprawy ryżu, który jest zbierany w Wietnamie aż trzykrotnie w roku kalendarzowym. Ryż uprawiany jest w trzech sezonach:
- zimowo-wiosennym – w którym żniwa trwają od lutego do lipca, a sadzenie w okresie październik-styczeń,
- jesiennym – żniwa od lipca do września, sadzenie kwiecień-czerwiec,
- zimowym – żniwa październik-luty, sadzenie czerwiec-wrzesień.

Ciągłość żniw w Wietnamie bardzo dobrze widoczna jest na diagramie. Prezentujemy na nim również zbiory kukurydzy, która jest koszona również we wszystkich miesiącach roku.

Kalendarium zbiorów ryżu, kukurydzy i soi w Wietnamie.

Jak widać żniwa kukurydzy i soi odbywają się w dwóch identycznych cyklach, tj.:
- zimowo-wiosennym – trwają od stycznia do lipca,
- letnio-jesiennym – odbywają się w całym drugim półroczu, tj. od lipca do końca grudnia. 

Po przeczytaniu tego artykułu już nie będziemy się chyba upierali, że miesiące żniw, to lipiec i sierpień :)

Jeszcze na koniec ciekawostka. Żniwa rzepaczane w Polsce zaczynają się w połowie lipca (13-15). Natomiast tuż za naszą południową granicą na Słowacji i w Czechach na początku drugiej połowy czerwca, czyli niemal miesiąc wcześniej. Wystarczają tylko góry rozgraniczające nasze kraje i wstrzymujące swobodny przepływ mas powietrza, a zmienione regionalnie uwarunkowania klimatyczne dają tak znaczące skutki w terminach zbiorów.

Wasze komentarze (1)

dodaj komentarz

~Konrad72 [29-01-2020 21:06:54]

odpowiedz kapitalny tekst. Czytałem pare razy z zainteresowaniem

Nick*
Treść*
Oświadczam, że zapoznałem się z regulaminem dodawania komentarzy.

Przepisz kod z obrazka:

* Pola wymagane

dodaj odpowiedź:

Nick*
Treść*
Oświadczam, że zapoznałem sie z regulaminem dodawania komentarzy.

Przepisz kod z obrazka: