Inne

Spada opłacalność upraw. Przyczyny: niższe ceny nasion, drogie paliwo.

Spada opłacalność upraw. Przyczyny: niższe ceny nasion, drogie paliwo.
Dodano: 07/03/2023

Opłacalność produkcji najpopularniejszych upraw w Polsce. 

(wg kalkulacji Wielkopolskiej Izby Rolniczej: sierpień 2021, październik 2022 i luty 2023).

W artykule porównamy opłacalność produkcji sześciu upraw bardzo popularnych w Polsce: pszenicy ozimej, jęczmienia jarego, kukurydzy na ziarno, kukurydzy na kiszonkę, rzepaku i buraka cukrowego. 

Umożliwią nam to dane zawarte w kalkulacjach opracowanych w sierpniu 2021 roku i  październiku 2022 roku z najświeższymi z lutego br. Kalkulacje takie sporządza i publikuje Wielkopolska Izba Rolnicza. 

Przytaczamy wyjaśnienie dotyczące opracowywanych kalkulacji zamieszczone na stronie WIR:

„Wielkopolska Izba Rolnicza w oparciu o notowania cen płodów i środków do produkcji rolnej prowadzi kalkulacje kosztów produkcji podstawowych produktów rolniczych. Kalkulacje uwzględniają większość kosztów, jakie musi ponieść gospodarstwo rolne na daną produkcję, w tym także amortyzację.

Amortyzacja została wyliczona wg rzeczywistych cen urządzeń i stopy amortyzacji uwzględniającej realny okres wykorzystania maszyn w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Amortyzację budynków inwentarskich i ich wyposażenia obliczono wg opracowań Instytutu Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa.

Kalkulacje obejmują także inne koszty ogólnogospodarcze, jak np. składkę na ubezpieczenie społeczne rolników, obowiązkowe ubezpieczenia, koszt zużytej energii elektrycznej.”

Wyniki finansowe najpopularniejszych upraw w Polsce.

Poddajmy krótkiej analizie, jak wygląda opłacalność produkcji każdej z upraw. Pozwoli nam na to podstawowy wskaźnik, jakim jest wynik finansowy (WF), czyli zysk. 

2021 r. sierpień

Liderem przynoszącym najwyższe zyski był rzepak. Wynik finansowy jego uprawy wynosił 3.841 zł/ha i był dwukrotnie wyższy od wyniku kolejnej najbardziej opłacalnej uprawy, którą była kukurydza na ziarno – WF: 1.935 zł/ha. Trzecie miejsce zajmowały buraki cukrowe – WF: 1.316 zł/ha. 

Jedyną nieopłacalną uprawą w sierpniu 2021 roku była produkcja kukurydzy na kiszonkę przynosząca stratę 136 zł na hektarze.

2022 r. październik.

W ciągu roku nastąpiły poważne przetasowania. Kukurydza na ziarno spadła z drugiego miejsca na ostatnie (spadek zysku o 82,6%, a kwotowo z 1935 zł do 336 zł). Przyczyną były wysokie koszty suszenia ziarna. Lider sprzed roku, czyli rzepak (WF – spadek z 3.841 zł do 1.884 ł - zmniejszenie opłacalności o 51,0%), spadł na trzecie miejsce za buraka cukrowego i pszenicę ozimą (WF – wzrost do 2.423 zł z 1.244 zł; wzrost opłacalności o 94,8%). . 

Okazuje się, że hitem sezonu były buraki cukrowe. Według sierpniowych kalkulacji zysk z uprawy 1 hektara tych roślin osiągnął 5.566 zł (wzrost o 4.250 zł – przy całkowitych kosztach 11.425 zł. Fantastyczna rentowność. 

Produkcja wszystkich sześciu analizowanych upraw w warunkach października 2022 roku była opłacalna, czyli wynik finansowy był dodatni.  

2023 r. luty.

Uprawa buraka cukrowego utrzymała pozycję lidera z zyskiem 4.050 zł/ha. Niemniej zysk ten JEST niższy od generowanego 4 miesiące wcześniej, aż o 1.516 zł/ha. Niestety mocne spadki dotknęły wszystkich upraw. W efekcie trzy z nich, tj. jęczmienia oraz obu kukurydz przynosiły straty na poziomie ok. 1 tys. zł/ha. 

Oto jaki wynik finansowy generowały poszczególne uprawy w cenach i kosztach tych trzech okresów. 

Pszenica ozima.

- VIII 2021 – zysk 1.244 zł/ha,

- X 2022 – podwojenie zysku do poziomu 2.423 zł/ha,

- II 2023 – drastyczny spadek do 220 zł/ha. 

Jęczmień jary.

- VIII 2021 – niewielki zysk 331 zł/ha,

- X 2022 – niemal podwojenie zysku, ale dalej słabo 593 zł/ha,

- II 2023 – załamanie; strata na poziomie 943 zł/ha. 

Kukurydza na ziarno.

- VIII 2021 – solidny zysk 1.935 zł/ha,

- X 2022 – potężny spadek zysku słabego do poziomu 336 zł/ha,

- II 2023 – potężna strata 1.253 zł/ha. Najwyższa wśród tych sześciu upraw. 

Kukurydza na zielonkę.

- VIII 2021 – strata 136 zł/ha. Jedyna uprawa przynosząca stratę w warunkach sierpnia ’21.

- X 2022 – lekka poprawa; niewielki zysk 398 zł/ha,

- II 2023 – drastyczny spadek w stosunku do wcześniejszego słabego wyniku. Strata 1.120 zł/ha. 

Rzepak.

- VIII 2021 – zysk 3.841 zł/ha. Najwyższy zysku wśród tych upraw,

- X 2022 – potężny spadek zysku do poziomu 1.884 zł/ha,

- II 2023 – dalszy spadek o 1 tys. zł do 784 zł/ha. 

Buraki cukrowe.

- VIII 2021 – przyzwoity zysk 1.316 zł/ha,

- X 2022 – potężny skok opłacalności. Fantastyczny wynik finansowy 5.566 zł/ha,

- II 2023 – zmniejszenie zysku, ale nadal potężny 4.050 zł/ha. 

Szczegółowe wyniki podajemy w tabeli poniżej.

(zł)

 

 

Reasumując można pokusić się o stwierdzenie, że w przypadku większości upraw zyski zwiększyły się w pierwszym okresie. Niestety po kolejnych czterech miesiącach drastycznie spadły.  

Trzy elementy decydowały o opłacalności upraw. Po stronie przychodowej była to cena sprzedaży produktu głównego (nasion), natomiast po stronie kosztowej były to koszty zakupu nawozów oraz pracy ciągnika – ze względu na ekstremalnie rosnące ceny oleju napędowego.  

 

Ceny sprzedaży produktu głównego (nasion, masy zielonej). 

Z naszych obserwacji wynika, że WIR w przygotowywanych kalkulacjach przyjmuje ceny z przełomu drugiej i trzeciej dekady miesiąca poprzedzającego miesiąc sporządzania kalkulacji oferowane w Wielkopolsce. 

Przykładowo, oto jakie ceny zakupu rzepaku oferowały w badanych terminach ADM Szamotuły: 

- sierpień 2021 r. – przyjęta w kalkulacji cena sprzedaży rzepaku: 2,280 zł/t; ceny oferowane przez ADM w lipcu w przedziale od 2.240 zł/t do 2.480 zł/t, 

- październik 2022 r. – przyjęta w kalkulacji cena sprzedaży rzepaku: 2,670 zł/t; ceny oferowane przez ADM we wrześniu w przedziale od 2.670 zł/t do 3.000 zł/t, 

- luty 2023 r. – przyjęta w kalkulacji cena sprzedaży rzepaku: 2,440 zł/t; ceny oferowane przez ADM w styczniu w przedziale od 2.435 zł/t do 2.4680 zł/t.

Tak się złożyło we wszystkich trzech terminach, że ceny sprzedaży były najniższymi cenami oferowanym przez ADM w miesiącu poprzedzającym sporządzanie każdej z kalkulacji. 

Ceny sprzedaży produktów głównych w kalkulacjach z lutego 2023 r.:

- pszenica ozima – 148,41 zł/dt; przyjęte plony – 60 dt/ha,

- jęczmień jary – 121,31 zł/dt; plony – 50 dt/ha,

- kukurydza na ziarno – 126,32 zł/dt; plony – 80 dt/ha,

- kukurydza na kiszonkę – 17,47 zł/dt; plony – 550 dt/ha,

- buraki cukrowe – 21,79 zł/dt; plony – 600 dt/ha. 

 

Nawozy.

Wydatki na zakup nawozów są najbardziej znaczącą grupą kosztów. Środki finansowe wydatkowane na nawozy stanowią od 36% do 42% łącznych kosztów ponoszonych na poszczególne uprawy. Dlatego też ich wzrost lub spadek znacząco wpływa na osiągane wyniki finansowe (WF). Niestety od sierpnia 2021 r. wzrosły one o 160%-175% obniżając mocno osiągane zyski, czy wręcz powodując straty. 

Wielkość wydatków na zakup nawozów dla porównywanych upraw przedstawione zostały na poniższym diagramie. 

 

 

Wykresy wyraźnie pokazują, że koszty zakupu nawozów potężnie wzrosły od 2021 r., niemniej ostatnie spadki cen notowane od października ub.r. dają nadzieję na przyszłość. 

 

Zapewne wielu czytelników interesują ceny nawozów przyjęte w aktualnych (lutowych)  kalkulacjach. Oto one:

Saletra amonowa – 310,00 zł/dt (październik 2022 - 494,12 zł/dt),

Polifoska 6-20-30 – 464,62 zł/dt (X’22 - 491,56 zł/dt),

Ca/Mg – 351,43 zł/t (październik ’22 - 278,33 zł/t),

cukroVit (N, Mikro, B) – 4,51 zł/l. 

 

Praca ciągnika.

Praca ciągnika, to dla wielu analityków najciekawsza do omawiania grupa kosztów. 

Z jednej stron, ile to kosztuje, a z drugiej, ile godzin pracy wymaga dana uprawa. 

Ale dla nas najciekawsze, jak się one zmieniły od sierpnia 2021 roku. Niestety potężnie wzrosły, bo dla wszystkich badanych upraw aż o ca 130%. 

Od strony kosztowej, to właśnie koszty pracy ciągnika, wraz z kosztami zakupu nawozów, najmocniej rzutowały na zmianę wyniku finansowego poszczególnych upraw. 

Poniżej na diagramie prezentujemy, jak się zmieniały koszty pracy ciągnika w przypadku każdej z upraw. 

 

 

Widać, z jak dużymi wzrostami mamy do czynienia – z kilkuset złotych w 2021 r., do 1,5-2,0 tys. zł obecnie. 

Poniżej, jako ciekawostkę pokazujemy, ile godzin pracy ciągnika WIR przyjęła w swoich kalkulacjach dla każdej z upraw. 

 

 

Materiał siewny. 

W okresie od sierpnia ’21 do lutego ’23 koszty materiału siewnego wzrosły dla pszenicy ozimej i jęczmienia jarego odpowiednio o 36% i 45%, spadły dla buraków cukrowych o 35%, a dla kukurydzy nie zmieniły się. 

 

Nakłady pracy.

Koszty pracy ludzkiej wzrosły w badanych okresach. Przy tym wg kalkulacji WIR identycznie dla wszystkich upraw (o ca 25%). Dlatego też nie będziemy wgłębiać się w szczegóły.

 

Całkowite koszty ponoszone na jeden hektar najpopularniejszych upraw w Polsce.

Spośród sześciu roślin bardzo popularnych w Polsce: pszenicy ozimej, jęczmienia jarego, kukurydzy na ziarno, kukurydzy na kiszonkę, rzepaku i buraka cukrowego zainwestowania największych kwot w uprawę jednego hektara wymagają zdecydowanie buraki cukrowe i kukurydza na ziarno. W warunkach lutego 2023 roku w obu przypadkach kwoty te przekraczają 11 tys. zł, a wynoszą odpowiednio 12.561 zł i 11.151 zł. Kolejność uprawy buraka cukrowego i następnych upraw uszeregowanych pod względem wielkości środków finansowych koniecznych do wydatkowania na 1 ha uprawy przedstawia się aktualnie następująco: 

- burak cukrowy- 12.561 (sierpień 2020 - 8.793 zł),  

- kukurydza na ziarno- 11.150 zł (VIII ‘21 – 6.717 zł),

- kukurydza na kiszonkę- 10.049 zł (VIII ‘21 – 6.559 zł),

- pszenica ozima- 9.037 zł (VIII ‘21 – 5.601 zł),

- rzepak- 8.924 zł (VIII ‘21 – 5.640 zł),

- jęczmień jary- 7.764 zł (VIII ‘21 – 4.763 zł).

Na poniższym diagramie porównujemy poziomy kosztów poszczególnych upraw na podstawie kalkulacji WIR sporządzonych w: sierpniu 2021 r., październiku 2022 r. oraz lutym 2023 r. 

 

 

Porównując obecne koszty upraw z ich poziomami w sierpniu 2021 roku oraz październiku ub.r. wyraźnie widać, że w okresie dwóch lat koszty skokowo wzrosły. Wzrosty te w przypadku pszenicy, jęczmienia i kukurydzy na ziarno przekraczają 60%. Dla rzepaku i kukurydzy na kiszonkę koszty ich uprawy wzrosły o ponad 50%, a dla buraka cukrowego o 42,9%. 

Kwotowo najmocniej wzrosły koszty uprawy kukurydzy na ziarno, bo aż o 4.443 zł, tj. z 6,717 zł przed dwoma laty do 11.150 zł obecnie. 

Szczegółowe dane zamieszczone są w poniższej tabeli.

 

 

Reasumując można pokusić się o stwierdzenie, że łączne koszty najpopularniejszych w kraju upraw skokowo wzrosły pomiędzy sierpniem 2021 roku, a październikiem kolejnego roku, a później ustabilizowały się. Od października ub.r. do lutego br. ich poziom zmieniał się nie więcej niż o kilka procent. Należy podkreślić, że stwierdzenie to dotyczy jedynie kosztów łącznych, gdyż poszczególne ich składowe potrafiły mocno się zmieniać. Dotyczy to głównie kosztów zakupu nawozów oraz pracy ciągnika. 

 

Zestawienie wybranych grup kosztów uprawy jednego hektara wybranych roślin. 

Dla czytelników zainteresowanych porównaniem grup kosztów omawianych upraw przygotowaliśmy tabelę, w której je prezentujemy.

Tabela. Podstawowe dane dotyczące kosztów uprawy 1 hektara sześciu głównych roślin uprawnych w Polsce - październik 2022. 

 

Najmniejszy wzrost kosztów w ciągu ostatniego roku notujemy w uprawie buraków cukrowych, bo jedynie o 29,9%. W przypadku pszenicy, jęczmienia, rzepaku i kukurydzy na kiszonkę koszty wzrosły wyjątkowo równomiernie, bo od 54,5% do 60,6%. Najwyższy wzrost wystąpił w uprawie kukurydzy na ziarno – o 69,9%. Wynika to z założenia przez analityków WIR wysokich kosztów suszenia nasion – w kalkulacji przyjęto je na poziomie aż 2.176 zł/ha. 

Dosyć szczegółowo omówiliśmy pozycje kosztowe. Jednak najważniejszą kwestią dla każdego rolnika jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jaka jest opłacalność jego produkcji.  

Zajmijmy się teraz przychodami generowanymi przez każdą z sześciu omawianych upraw. 

 

Przychody.

Na przychody składają się wpływy z następujących tytułów:

- sprzedaży produktu głównego,

- ryczałtowego zwrotu podatku VAT (7%),

- sprzedaży produktu ubocznego,

- dopłat bezpośrednich,

- dopłat do konkretnej uprawy. 

Jedynie trzy uprawy spośród sześciu omawianych uzyskują przychody ze wszystkich wymienionych tytułów. Są to pszenica ozima, jęczmień jary oraz burak cukrowy. 

W przypadku kolejnych dwóch, tj. kukurydzy na ziarno oraz rzepaku nie występują dodatkowe dopłaty do uprawy oraz produkt uboczny. Natomiast kukurydza na kiszonkę traktowana jest jako pasza w związku z czym w kalkulacji nie wykazane zostały także wpływy z tytułu ryczałtowego zwrotu VAT. W tej sytuacji w jej przypadku przychody ograniczają się jedynie do wpływów z tytułu sprzedaży produktu głównego i dopłat bezpośrednich.  

Poniżej prezentujemy szczegółowe dane dotyczące przychodów z każdego z ww. tytułów dla sześciu omawianych upraw. 



Wasze komentarze (0)

dodaj komentarz

* Pola wymagane
dodaj odpowiedź:
Nick*
Treść*
Oświadczam, że zapoznałem sie z regulaminem dodawania komentarzy.
Przepisz kod z obrazka:
token

Wstecz