Zioła

Rokitnik zwyczajny

Dodano: 10/05/2020

Rokitnik zwyczajny (pospolity) jest krzewem osiągającym wysokość nawet do 4-6 m. Charakteryzuje się silnym rozgałęzianiem łodyg pokrytych podłużnymi liśćmi. Jest łatwo rozpoznawalny po ogromnych ilościach drobnych, pomarańczowych owoców porastających jego łodygi i utrzymujących się na krzewie od lata do wczesnej wiosny. Występuje w pasie od Europy Zachodniej aż po Chiny. W stanie dzikim najczęściej jest spotykany wzdłuż wybrzeży morskich.

 

 

 

Jego lecznicze właściwości znane są od czasów starożytnych. Wzmianki o nim znajdowano już w chińskich i tybetańskich tekstach z VII i VIII wieku.  

 

Krzew ten ma mocno rozbudowany system korzeniowy głęboko penetrujący ziemię, a część nadziemna charakteryzuje się mocnym rozkrzewianiem Z tego względu jest szeroko wykorzystywany przy umacnianiu skarp i poboczy dróg, a także przez działkowiczów i rolników przy urządzaniu żywopłotów. W tym drugim przypadku ma jeszcze jedną zaletę, jego młode pędy pokryte są ostrymi kolcami. Pomarańczowe owoce pozostające na krzewie na zimę stanowią piękną ozdobę ogrodu o tej porze roku. 

 

Jednak krzew ten jest nie tyle rośliną użytkowo-ozdobną, lecz przede wszystkim leczniczą. W przemysłach: farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym wykorzystywane są wszystkie jego części: korzenie, łodygi, liście, owoce i nasiona zawierające ok. 9% oleju z tym, że obecnie najczęściej używane są jego nasiona i owoce. Owoce są bardzo kwaśne, ale po pierwszych przymrozkach nabierają słodyczy. Zawierają bardzo duże ilości witaminy C. W Polsce tylko owoc dzikiej róży zawiera jej więcej. Bardzo rzadko spotykaną wśród owoców i warzyw cechą owoców rokitnika jest to, że witamina C, którą zawiera nie ulega rozkładowi podczas obróbki cieplnej (gotowanie, prażenie, pieczenie). Zaletę tę zawdzięcza brakowi enzymu askorbinooksydazy, która jest powszechnie spotykana w innych owocach, a odpowiada właśnie za rozkład witaminy C w wysokiej temperaturze.  

 

Owoce rokitnika to skarbnica substancji bioaktywnych. Posiada ich ogromne ilości, niemal 200. Są to: 

- mikroelementy (10) – największa zawartość: żelazo, fosfor, mangan, potas, wapń, krzem, selen, cynk,

- witaminy (14) – C, E, A, K, P, PP, F, z grupy B,

- lipidy (42), 

- flawonoidy,

- związki fenolowe,

- garbniki,

- aminokwasy (aż 18) - 

- kwasy tłuszczowe (ponad 20) 

 

Dzięki tak ogromnej liczbie substancji bioaktywnych rokitnik znajduje szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej. Należy przy tym do roślin, których właściwości poddawane były szerokim badaniom laboratoryjnym i klinicznym. Wyniki tych badań, potwierdzające skuteczność stosowania preparatów i wyciągów głównie z jego owoców i nasion, powodują, że staje się on coraz popularniejszy także w medycynie konwencjonalnej. 

 

Stosowanie rokitnika zalecane jest na:

1/ przeziębienie, suchy kaszel, ból gardła - olej do nacierania oraz sok i olej wewnętrznie,

2/ odmrożenia, oparzenia, gojenie ran, opuchlizny, krwawiące dziąsła – olej,

3/ nadciśnienie i wysoki poziom cholesterolu – olej,

4/ hemoroidy – olej,

5/ choroby i dolegliwości układu pokarmowego – sok i olej. 

UWAGA!! Przy wrzodach żołądka i dwunastnicy konieczna konsultacja z lekarzem. W niektórych przypadkach lekarze zalecają wspomaganie farmakologicznego leczenia wrzodów olejem z rokitnika, ale zdarzają się też zalecenia odwrotne. 

6/ reumatyzm, stany zapalne stawów, bóle mięśni i stawów – okłady z wywaru z liści i owoców, 

7/ wzmocnienie apetytu,

8/ obniżenie poziomu złego cholesterolu (LDL), 

9/ ograniczenie toksycznego oddziaływania leków, promieniowania rentgenowskiego, dymu papierosowego, smogu, itp. – sok, olej. 

 

Olej z rokitnika otrzymuje się z pulpy owoców lub z jego nasion. Oba oleje mocno różnią się pod względem składu. Olej z pulpy owoców zawiera znacznie więcej kwasów tłuszczowych, witaminy E, fitosteroli oraz karotenoidów, które są nie tylko barwnikami nadającymi mu charakterystyczny pomarańczowy kolor, ale także bardzo silnymi przeciwutleniaczami – stąd jego niezaprzeczalne antynowotworowe właściwości.  

Owoce rokitnika wykorzystywane są też do robienia przetworów domowych: soków, galaretek, dżemów, konfitur. Do ich wytwarzania zbiera się je od sierpnia do października. 

Są bardzo kwaśne. Ze względu na delikatny ananasowy aromat u naszych wschodnich sąsiadów dorobiły się ludowej nazwy „rosyjski ananas”. Gdy chce się, żeby straciły nieco ze swej kwaskowatości, a jednocześnie uzyskały trochę słodyczy, dobrze jest poczekać z ich zbiorem do pierwszych przymrozków. 

Wstecz